Maximizen als risicofactor voor Burn-Out

Besteed jij veel tijd en energie aan kiezen? Heb je bovendien het gevoel dat je nooit helemaal tevreden bent met de keuze die je dan uiteindelijk maakt? Blijf je, zelfs nadat je veel tijd en energie hebt gestoken in het onderzoeken van alle mogelijke opties, twijfelen of je wel de beste beslissing genomen hebt?
Misschien ben je een maximizer!
Alle mogelijke opties overlopen voor je knopen doorhakt, lijkt dan misschien wel een ‘veilige’ strategie. Helaas slurpt het ook bakken energie en vind je nooit rust. In deze blogpost bekijken we samen het hoe en waarom van maximizen als risicofactor voor burn-out.

WAT IS MAXIMIZEN EN HOE HERKEN JE HET?

Komen de volgende voorbeelden je bekend voor?
Van radiokanaal wisselen om te zien of er niet nog een leuker liedje is – dat je zou kunnen missen – hoewel het lied dat nu speelt best heel fijn is? Bij een aankoop, alle mogelijke winkels aflopen, prijzen vergelijken, niets meenemen omdat je misschien online nog een beter deal kan vinden? Geen verre toekomstafspraken vastleggen omdat er misschien nog leukere voorstellen komen die je dan moet afwijzen?

Als maximizer ben je voortdurend op zoek naar de allerbeste keuze in elke situatie en neem je geen genoegen met minder. Je wil altijd zeker zijn dat je geen betere opties over het hoofd gezien hebt voordat je een beslissing neemt. Zo blijf vaak tijd en energie steken in het zoeken naar een nog betere oplossing dan de ‘beste’ die je tot dan toe gevonden hebt.

Op zich klinkt dit logisch en is dit niet overbodig voor grote levensbeslissingen. Daarom wordt maximizen vaak over het hoofd gezien. Het is toch volstrekt normaal om te kiezen voor kwaliteit en weloverwogen keuzes? Het grootste verschil is echter dat maximizers dit doen voor élke keuze; van het kiezen van een product in de winkel tot het nemen van belangrijke levensbeslissingen.

KEUZESTRESS DIE NOOIT OPHOUDT

Bovendien houdt de keuzestress niet op na het kiezen. Ze blijven twijfelen of ze echt wel het beste gevonden of beslist hebben en blijven met het gevoel zitten dat er misschien toch (nog) een betere optie was. Zo komen ze ook niet tot het echt genieten van de genomen keuze in het hier en nu. In gedachten zijn ze nog steeds aan het malen, herkauwen en twijfelen. Zeker als de beter optie dan nog eens écht voorbij komt, zoals een nog beter vakantieverblijf naast datgene wat je na uren zoeken uiteindelijk geboekt hebt. Genieten zit er dan niet meer in. De keuzestress gaat dus nooit voorbij.

Herken je jezelf hierin? Dan is de rest van deze blogpost eens te meer aan jou gericht om meer inzicht te krijgen in dit mechanisme, maximizen als risicofactor voor burn-out én vooral, wat je er aan kan doen!

AL MAXIMIZEND NAAR EEN BURN-OUT

Dat maximizen tot een burn-out lijdt, is misschien wel te hoog gegrepen. Maar het kan er zeker aan bijdragen of een bestaande energetische uitputting versterken en/of in stand houden. Vandaar dat maximizen als risicofactor voor burn-out beschouwd kan worden.

Maximizen staat meestal niet alleen en gaat vaak gepaard met nog wat andere eigenschappen en gedragingen die elkaar in gang kunnen houden of versterken. Samen zorgen ze op velerlei manieren tot het verzwakken van je zenuwstelsel, energie en algemeen gevoel van welzijn.

De voortdurende twijfel en zoektocht naar de perfecte keuze kan namelijk een uitputtend patroon worden. Je merkt dan dat je vastloopt in een eindeloze cyclus van overdenken en twijfelen. Dit resulteert in verhoogde stress en angst. De energie die je steekt in het heroverwegen van beslissingen en het zoeken naar alternatieven vreet aan je mentale veerkracht en put je uit.

WAT MAXIMIZEN BETEKENT VOOR JE ZENUWSTELSEL

Als we kijken met de ogen van het zenuwstelsel vanuit de Polyvagaal Theorie is dit ook overduidelijk te verklaren.
Naast de overduidelijke energielek, krijgt je zenuwstelsel geen signalen van veiligheid na de beslissing. Er blijft een ‘dreiging’ hangen. Bij dreiging zal je zenuwstelsel beslissen dat er verdedigd moet worden. Je stressresponsen blijven dus ‘aan’ staan. Ontspannen zit er niet in.

Het feit dat je niet kan genieten van je gemaakte keuze verzwakt dan weer je nervus vagus en vermindert zijn remmende werking op je stressresponsen. Aanhoudende stress met weinig momenten van ontspanning is een vrijkaart voor burn-out, net zoals zelfkritisch perfectionisme waarover ik eerder schreef.

En nu we het toch hebben over perfectionisme, laten we even kijken naar de link tussen maximizers en perfectionisme.

PERFECTIONISME ALS KATALYSATOR

De drang naar de beste keuze kan gepaard gaan met perfectionisme of zijn oorsprong er in vinden. In het geval van perfectionisme stel je hoge eisen aan jezelf en heb je moeite met het accepteren van compromissen. Het verschil met maximizen is dat de perfectionistische mindset ergens wel beseft dat ‘perfect’ niet mogelijk is maar er toch naar streeft om er zo dicht mogelijk bij te komen.

Maximizers verwachten wél dat ze de ultieme keuze kunnen maken, als ze er maar genoeg tijd en energie in steken. Hoewel deze twee eigenschappen dus toch enigzins verschillen, kunnen ze wel beste maatjes zijn en gedijen ze uitzonderlijk goed in elkaars gezelschap! Een perfectionistische mindset vergroot namelijk de druk die je voelt bij het nemen van beslissingen en versterkt het patroon van maximizen. Zo vormen ze een vicieuze cirkel waarin je gevangen kunt raken.

FOBO

Is maximizen hetzelfde als FOBO (fear of better options – angst voor betere opties)? Niet helemaal maar het is sterk gelinkt aan maximizen en perfectionisme. FOBO ontstaat wanneer je angstig bent om een betere optie te missen én daardoor verlamd raakt in het maken van keuzes. Dit versterkt dan weer de neiging tot maximizen, omdat je blijft zoeken naar die perfecte keuze die je geruststelling geeft dat je niets beters hebt gemist.

Perfectionisme voedt deze angst en versterkt de druk en het verlangen om altijd de beste beslissing te nemen. Zo denk je jezelf een (vals) gevoel van controle te geven en veiligheid te creëren. Deze drie zijn dus sterkt gelinkt met elkaar!

ENKELE MOGELIJKE OORZAKEN VAN MAXIMIZEN

Het ontstaan van maximize-gedrag kan vele oorzaken hebben. Hieronder haal ik er alvast enkele aan. Misschien helpen ze om meer inzicht te krijgen in je patronen of overtuigingen. Wanneer ze zichtbaar worden, kan je er mee aan de slag. Je kan het maximizen dan gaan zien als een patroon en niet wie jij bent. Je innerlijke verhaal verandert dan van ‘Ik ben een maximizer.’ naar ‘Ik heb een patroon om te maximizen‘. Dit is een wezenlijk verschil voor je zenuwstelsel.

Wanneer het een deel is van je identiteit dat je niet wil, vecht je tegen jezelf. Je geeft jezelf constant de boodschap dat je niet goed of niet heel bent. Best pittig voor een maximizer, om niet de beste versie van jezelf te zijn! En je zenuwstelsel krijgt constant het signaal van gevaar.
Als het daarentegen geen deel meer uitmaakt van je identiteit, kan je mindful en met liefdevolle vriendelijkheid (Maitri) aan de slag met het patroon. Dit schept veiligheid.

– Diepe angst voor spijt
Maximizers hebben vaak een diepe angst voor spijt. Spijt is voor hen een moeilijk te verdragen emotie of toestand. Daarom proberen ze deze ten allen tijden te vermijden. In de plaats hiervan ervaren ze een enorme druk om altijd de juiste oplossing te nemen. Dit leidt tot besluitloosheid en verhoogde stressniveaus. Bovendien toont onderzoek van Barry Schwartz (2002) (1) dat maximzers uiteindelijk toch gevoeliger zijn voor spijt dan satisficers. Ze blijven overwegen dat er nog een betere optie mogelijk was.

– Sociale vergelijking
Onderzoek wijst uit dat vergelijken met anderen of met de gangbare norm om je eigen status of beslissingen te beoordelen een belangrijke factor is bij veel maximizers. Hierbij leg je normen buiten jezelf. De constante vergelijking draagt ook nog eens bij tot ontevredenheid en kan de zoektocht alleen maar intensifiëren.

– Gedragsmatige (trauma)strategie
Een andere mogelijheid voor het maximizen is dat het ‘aangeleerd’ of aangenomen gedrag is dat vanuit een survivalcontext komt. Wanneer je in je leven een periode meemaakt van armoede of financiële moeilijkheden’ kan maximaliseren een strategie worden om het meeste uit je beschikbare budget te halen. Ouders van kansarme gezinnen kunnen hun kinderen ook aanzetten tot maximizen met als achterliggende gedachten hen alle kansen te bieden om op te klimmen op de sociale ladder. Ook menig ander trauma kan leiden tot maximaliseren. Hier gebeurt dit met als doel om zo veel mogelijk toekomstige rampen te vermijden of te verlichten. Het op voorhand in beschouwing brengen van al je opties geeft een gevoel van controle. (Rashid & Seligman, 2020) (2) Het verlangen naar controle als manier om je veilig te stellen na trauma, komt veelvuldig voor. Maximizen is hier een voorbeeld van.

HOE KAN JE MINDER MAXIMIZEN?

Om maximizen als risicofactor voor burn-out te verminderen kan je heel wat zelf doen! Het alternatief voor maximizen is namelijk ‘genoegen nemen met’ of jezelf tevreden stellen. Onderzoek wijst uit dat de opbrengst van alle extra informatie, opties en overwegingen, weinig of geen invloed heeft op de uiteindelijke uitkomst. (Sschwartz et al, 2002) (3).
Genoegen nemen wil niet zeggen dat je blindelings kiest of knopen doorhakt. Je kan hier nog steeds criteria, waarden en normen hanteren maar je geeft het (blijven) zoeken naar de ‘beste’ optie op.
Goed is genoeg. Je ruilt de tijd van het extra zoeken voor ‘genieten van’ je keuze.

Hieronder alvast enkele strategieën die je kunnen helpen om minder te maximizen:

1/ Neem vaker genoegen
Goed is goed genoeg. Denk aan momenten dat je gewoon tevreden was, wat dit je opgeleverd hebt en waarom je toen snel tot een keuze kwam. Probeer deze strategie meer toe te passen.

2/ Denk aan de kosten van het zoeken naar de beste opportuniteit.
Weeg deze kosten en tijd af tegenover de baten en/of de tijd die je in het algemeen te besteden hebt. Denk ook aan de emotionele en psychische kost. Hoe wil jij je het meest van de tijd voelen? Met welke activiteiten of keuzestrategie ga je dit het best bereiken?

3/ Verdeel je keuzes in ‘alledaags’, ‘belangrijk’ en ‘levensveranderend’.
Beslis voor jezelf hoeveel tijd en welke strategie je wil toekennen aan keuzes maken in elk van deze categorieën. Zo zal het kopen van een nieuwe braadpan anders benaderd worden dan het kiezen van een nieuwe baan.

4/ Verminder gevoelens van spijt.
Spijt is een grote driver van maximaliseren. Je kan je spijt verminderen door op voorhand je verwachtingen te bekijken en bepalen. Stel criteria op die passen bij je eigen waarden en normen. Vermijd sociale vergelijking. Verminder het aantal opties dat je gaat bekijken en sluit het proces na je keuze ook af. Zoek en overweeg niet verder. Geniet van wat jou op basis van al het bovenstaande op dat moment de beste keuze was voor jou, al naargelang de door jou bepaalde criteria voor deze keuze. Nieuwe kansen zijn er altijd. En fouten brengen je soms op plekken waar je met je bewuste mind niet zou kunnen bedenken om te komen. Zowel fysiek, als psychologisch als emotioneel en materieel. Trust life!

5/ Aanvaard beperkingen
We leven in een maatschappij met informatie overload. Dit geeft ons het idee dat we alles kunnen weten en in rekening brengen bij onze keuzes. Dit is echter een illusie. Je kan nooit alles weten en het streven hiernaar maakt dat je uiteindelijk nooit tot een beslissing komt. Een manier om beperkingen voor jezelf te omarmen is het opstellen van regels en routines voor jezelf. Dit voorkomt dat je telkens opnieuw dezelfde keuzes moet maken en alles opnieuw moet overwegen. Zo kan je voor jezelf beslissen je aankopen en research bij drie gekende en vertrouwde winkels te doen. Je kan ook een weekplanning voor je maaltijden vastleggen. Less is more in dit geval. Minimalisme en gladde routines!

Heb je toegang tot de Start to Relax omwentelingsreis? Neem dan zeker nog een kijkje in de “Finding your Way” bibliotheek voor nog meer tips en tools om het maximizen als risicofactor voor burn-out te verminderen. Je vindt hier ook een handig overzichtschema om op te hangen of als bladwijzer te gebruiken.

Verwante blogartikels:
– Zelf-kritisch perfectionisme als vrijkaart voor vermoeidheid, burn-out en CVS

Bronnen voor deze blogpost:
(1) https://psycnet.apa.org/record/2002-18731-012
https://scholar.harvard.edu/files/people_analytics/files/doing_better_feeling_worse_summary.pdf
(2) Rashid, Tayyab & Silgman Martin, Positieve Psychotherapie Handboek, 2020
(3) Schwartz, B., Ward, A., Monterosso, J., Lyubomirsky, S., White, K., & Lehman, D. R. (2002). Maximizing versus satisficing: Happiness is a matter of choice. Journal of personality and social psychology, 83(5), 1178-1197.

Foto’s: (Credit where credit is due)
– Liza Summer