Veelvuldig onderzoek van de laatste jaren toont aan dat er een persoonlijkheidstrek is die een sterke associatie vertoont met vermoeidheid en het Chronisch Vermoeidheidssyndroom (CVS) alsook de kans op het krijgen van een burn-out sterk verhoogt. Deze persoonlijkheidstrek is “zelfkritisch perfectionisme”. (1)
Wat is zelf-kritisch perfectionisme?
Perfectionisme is bij de meeste mensen wel gekend. Perfectionisme houdt in dat je alles zo goed mogelijk wil doen. Perfectionisten streven vaak het “volmaakte” na. Ze besteden heel wat werk, aandacht en detail aan elke taak of beslissing. Het is nooit helemaal af, nooit goed genoeg, het kan altijd ergens nog wel wat beter, …… Ze komen vaak tot fantastische prestaties maar meestal ten kosten van heel wat anders zoals vrije tijd, ontspanning, enz…… Perfectionisme kan een kwaliteit zijn maar kan ook snel een valkuil worden.
Een gezonde vorm van perfectionisme nodigt uit om te leren van je fouten, te reflecteren, jezelf bij te sturen en te motiveren. Het is vaak een resultaat van passie en plezier in wat je doet. Feedback wordt ervaren als positief, opbouwend en een manier om te leren. Deze gezonde vorm van perfectionisme is prestatiegericht. Je werkt om een bepaald resultaat te halen. Dit is anders dan bij zelf-kritisch perfectionisme.
Zelf-kritische perfectionisten daarentegen, leggen de lat héél hoog en hebben hierbij een zeer kritische, meestal negatieve houding tegenover zichzelf. Ze evalueren zichzelf constant, twijfelen vaak aan zichzelf, zijn héél kritisch voor zichzelf, maken zich constant druk over fouten die ze (zouden kunnen) maken.
Zelfkritische perfectionisten zijn ook kwaad op zichzelf als iets niet lukt zoals ze het voor ogen hadden. Hun zelfwaarde hangt af van de resultaten die ze halen. Als iets goed lukt, voelen ze zich de koning te rijk, als iets niet lukt, voelen ze zich een mislukkeling. Ze denken dat ze niet genoeg hun best gedaan hebben. Opbouwende kritiek van anderen nemen ze heel persoonlijk en ze schieten dan ook meteen in de verdediging.
Zelfkritische perfectionisten streven in alles de perfectie na maar omdat niemand ooit perfect is in alles wat hij of zijn onderneemt, stellen ze zichzelf dus continu teleur. Vaak zie je dat ze dan nog harder gaan werken, nog meer hun best gaan doen, om deze teleurstelling en het falen in de toekomst te vermijden.
Mensen bij wie deze persoonlijkheidstrek sterk aanwezig is, hebben dus veel innerlijk gebabbel in hun hoofd. Eigenlijk is dit een constante laaggradige chronische stress voor je brein en je zenuwstelsel. Het is deze vorm van negatief perfectionisme dat een sterke impact heeft op je energieniveau.
Waarom maken we zo vaak gebruik van deze persoonlijkheidstrek?
Zelf-kritisch perfectionisme komt vaak voort uit angst. Angst om fouten te maken. Angst om niet goed genoeg gevonden te worden, angst om niet perfect genoeg te zijn, niet succesvol genoeg,…. en er dus uiteindelijk niet bij te horen. Angst om de oordelen van de ander over jouw bestaansrecht.
Zelf-kritisch perfectionisme is een soort van verdedigingsstrategie om jezelf te beschermen. Als je alles perfect doet, hoef je je geen zorgen te maken over kritiek of oordelen van anderen en schaamte. Vaak ontstaat deze strategie in je kindertijd.
De link met vermoeidheid, chronische vermoeidheid en burn-out.
Ondanks het feit dat deze persoonlijkheidstrek veel van je tijd opslorpt en goede relaties in de weg kan staan, is hij ook heel schadelijk voor je zenuwstelsel en je brein.
Zoals hierboven reeds vermeld, geeft deze persoonlijkheidstrek veel innerlijk “gebabbel” in je brein. Al deze negatieve gedachten, kritiek, overpeinzingen, twijfels, ….. zijn signalen voor je zenuwstelsel en brein dat je je NIET in een VEILIGE omgeving bevindt. En dat het daarom op zijn hoede moet zijn en vooral niet mag ontspannen! Je brein voelt zich chronisch onveilig en zal willen vechten, vluchten of bevriezen. Ontspannen zit er niet in.
Vandaar dat er zoveel associaties gevonden worden met burn-out, chronische vermoeidheid en vermoeidheid in recente wetenschappelijke research.
Zo is er een studie die aantoont dat de mate van zelfkritisch perfectionisme in relatie staat met de hoeveelheid vermoeidheid en pijn die mensen met Chronisch Vermoeidheidssyndroom dagdagelijks ervaren. (1)
En dat het vooral het negatieve zelfkritische perfectionisme is dat voor de meeste en aanhoudende stress zorgt. (2)
Het niet tot rust laten komen van je stressresponsen is een spontane uitnodiging voor energieproblemen zoals vermoeidheid, burn-out en Chronische vermoeidheid.
Waarmee ik niet wil zeggen dat dit nu de oorzaak van deze aandoeningen is. Verre van. De oorzaak is iets gecompliceerder en bevat meerdere factoren. Maar zelfkritisch-perfectionisme is één van de triggers die frequent voorkomen en je stressresponsen onder de radar in gang houden als je dit niet mee aanpakt.
Wat kan je doen als je zelfkritisch perfectionisme bij jezelf herkent?
Eerst en vooral is het belangrijk je bewust te worden van deze persoonlijkheidstrek. Je kan even stil staan bij het feit dat je dit doet, hoe vaak je dit doet, waarom je dit doet en wat het je oplevert of wat het je kost. Zonder te oordelen! Dat is je kritische zelf!
Daarna is het belangrijk deze gewoonte te leren doorbreken, door milder te zijn voor jezelf. Er is al genoeg externe stress aanwezig in de huidige maatschappij waar je zelf soms weinig aan kan veranderen. Deze innerlijke “zelfgemaakte” stress ligt wél binnen handbereik om zelf te verminderen.
Je kan dit doen met behulp van zelfhulpboeken of bij een therapeut.
In de gratis online Challenge “Lief zijn voor jezelf” leer ik je graag enkele gewoontes om liefdevoller met jezelf om te gaan in moeilijke tijden. Manieren van omgaan met jezelf die je zenuwstelsel kalmeren in plaats van nog meer te alarmeren. Deze Challenge loopt twee maal per jaar. Aanmelden voor deze gratis 5 Daagse Challenge kan hier.
Via mijn online training “Maitri – zelfcompassie als weg naar innerlijke rust” leer ik mensen om milder te zijn voor zichzelf! Ik leer je technieken aan die je stress-zenuwstelsel kalmeren en manieren van omgaan met jezelf, ook in moeilijke situaties, die je “ontspannende” zenuwstelsel activeren.
Waarom zou ik voor de Maitri-cursus van Burn-Out Academy kiezen?
In deze unieke training verweef ik technieken voor meer mildheid voor jezelf met de nieuwste inzichten over de werking van je zenuwstelsel. Dit maak deze training uniek in zijn soort. De cursus is zo opgesteld dat je door het lezen van de theorie en het doen van de oefeningen een buwstzijnswordingsproces doormaakt, wetenschappelijke kennis meekrijgt, reflecteert over jezelf en uitgenodigd wordt om ten allen tijden ondersteunend aanwezig te zijn voor jezelf. Door deze opbouw zet de cursus Maitri automatisch een transformatieproces in gang waarbij je vanzelf anders naar jezelf en je situatie zal gaan kijken.
Meer info over de online cursus Maitri vind je hier.
Nog niet toe aan deze cursus of geen interesse?
Dan kunnen de volgende tips je alvast een stap verder helpen:
- Boekentips:
– Goed genoeg – Pavel Somov
– Kill it with Kindness – Sharhoo Izadi (Nederlandstalig boek)
– Zeg me dat ik OK ben – Marcel Hendrickx - Blogposts:
– Maitri: Het tegengif voor zelfgemaakte stress - eBooks:
– Gratis eBook: Waarom blijf ik zo moe?
Bronnen voor dit artikel:
– (1) Self-critical perfectionism and its relationship to fatigue and pain in the daily flow of life in patients with chronic fatigue syndrome. (wetenschappelijke studie)
– (2) Unraveling the role of perfectionism in chronic fatigue syndrome: Is there a distinction between adaptive and maladaptive perfectionism?
