Veel problemen met het niet goed kunnen reguleren van je stress vinden hun oorzaak in trauma. Voor je bedenkt dat je nooit een trauma hebt meegemaakt, nodig ik je uit om verder te lezen. Ieder van ons heeft trauma. Dit is inherent aan het leven en de gebeurtenissen die we meemaken.

Trauma, door welke grote of kleine oorzaak dan ook, verschijnt als een verstoring in de werking van je zenuwstelsel waardoor het reguleren van je stress bemoeilijkt wordt. Het niet adaptief kunnen reguleren van je stress, leidt vaak tot chronische stress met alle gevolgen van dien. Waaronder burn-out en heel wat chronische ziekten.

WAT IS TRAUMA?
Net zoals bij stress vind je voor trauma heel veel definities.
Trauma wordt vaak gezien als een gebeurtenis. Sommige gebeurtenissen worden algemeen aangenomen traumatisch te zijn. Dit klopt echter niet.

Trauma is niet de gebeurtenis op zich. Gebeurtenissen zijn wat ze zijn. Trauma is wat er zich afspeelt in je fysiologie op het moment dat de gebeurtenis plaatsvindt. Trauma is wat er IN jou gebeurt door datgene wat jou overkomt. Daarom kan eenzelfde gebeurtenis bij de ene persoon leiden tot trauma en bij de andere niet.

Trauma is dus geen gebeurtenis en ook geen cognitieve structuur. Trauma nestelt zich in je biologie en zenuwstelsel en beïnvloedt hoe je de wereld waarneemt en hoe je met anderen omgaat, je relaties dus.

Trauma komt van het Griekse woord voor verwonding.
Vanuit een Somatisch perspectief vindt trauma plaats als resultaat van een emotionele, fysieke of psychologische overweldiging. Wanneer de externe prikkel “te veel, te snel, te vroeg’ komt en je capaciteiten om er mee om te gaan overstijgt.

Bessel van der Kolk, traumaspecialist, vertelt naar aanleiding van COVID-19 dat trauma ontstaat wanneer we niet in staat zijn iets aan de situatie te veranderen. Onderliggende mechanismen van trauma zijn onvoorspelbaarheid, overweldiging en een gevoel van hulpeloosheid.


Vele kleine en grote gebeurtenissen in ons leven kunnen dus voor (micro)trauma zorgen: operaties met narcose, getuigen zijn van een schokkende gebeurtenis (inclusief op het nieuws), verliezen van een geliefde, misbruik, verwaarlozing, verlies van een job, een (verkeers)ongeval, een tandheelkundige ingreep, quarantaine, …..

TRAUMA EN JE ZENUWSTELSEL
Stephen Porges, de grondlegger van de PolyVagaal Theorie, duidt trauma vanuit het perspectief van het zenuwstelsel (dat moet omgaan met alle prikkels). Hij stelt dat trauma ontstaat wanneer het zenuwstelsel aanwijzingen verkeerd leest (o.a. door te veel, te snel, te vroeg,…..). Je zenuwstelsel dacht dat het veilig was waardoor jij in een open en ontvankelijke staat verkeerde en plots werd je zonder aanwijzingen “aangevallen”. Je werd uit het niets verrast.

Je zenuwstelsel gaat in verdediging maar wordt ook EXTRA waakzaam hierna. Het wil niet meer onverwacht overvallen worden en mogelijke triggers worden sneller als gevaar gezien. Er worden ook meer triggers voor gevaar waargenomen. Je amygdala (gevaarsensors in je brein) maken overuren. Je zenuwstelsel (en het functioneren van je lichaam) gaat steeds meer in de verdediging en je sluit je af voor verbinding. Verbinding met je omgeving, met de ander, met jezelf.

Hierdoor lees je ook wel eens dat trauma een onderbreking in verbinding is. Dit is op zich alleen al traumatisch want we hebben juist de verbinding en de co-regulatie met de ander nodig om ons veilig te voelen.

Trauma ontspoort dus de mogelijkheid om (stress) te reguleren. Je zenuwstelsel kan namelijk alleen maar terug tot rust komen als het “veiligheid” detecteert.

Steven Hoskinson verwoordt het als volgt: “Trauma is niet in het hier en nu zijn. Trauma is zenuwstelselontregeling.” Met andere woorden kun je stellen dat trauma een zenuwstelsel is dat niet werkt zoals het zou moeten werken. Hierdoor wordt je mogelijkheid om aanwezig te zijn in het hier en nu verstoord. Je zenuwstelsel gaat voor het minste in de verdediging van vechten, vluchten of bevriezen.

TRAUMA ALS LICHAMELIJKE VERSTORING
Trauma ontstaat dus als een resultaat van de manier waarop ons lichaam en zenuwstelsel reageert op externe stimuli. Willheim Reich en Alexander Lowen stellen dat de ervaring van lichamelijke overweldiging leidt tot een splitsing van lichaam en geest. De psychosomatische eenheid wordt verbroken. Op het moment van de overweldigende gebeurtenis gebeurt er te veel (waarnemingen zowel extern als visceraal – in je lichaam) tegelijk voor je zenuwstelsel om dit te kunnen integreren en verwerken. De delen van de beleving blijven apart en worden opgeslagen in je impliciet geheugen (buiten je bewustzijn) voor latere verwerking.

Recent onderzoek in de neurowetenschappen beaamt dat bepaalde delen van het brein die verantwoordelijk zijn voor het behoud van een gevoel van een coherente beleving, gedysreguleerd geraken tijdens trauma. Ons innerlijke gevoel van coherentie is verstoord bij trauma omdat trauma een soort van belevingsfragmentatie veroorzaakt.

Quote: Op het moment van de overweldigende gebeurtenis gebeurt er te veel tegelijk voor je zenuwstelsel om dit te kunnen integreren en werwerken.

Je zou trauma kunnen zien als een litteken in je zenuwstelsel. Littekenweefsel is niet meer zo flexibel. De regulatie is verstoord.

Vandaar dat trauma zich bevindt in je biologie, je brein en je zenuwstelsel. Je kan je weg niet uit trauma denken. Trauma is een lichamelijke verstoring.

GEVOLGEN VAN TRAUMA
Wellicht zul je ondertussen wel begrepen hebben dat leven met een lichamelijke verstoring niet zonder gevolgen is. Ondanks het feit dat trauma (en het ontstaan er van) buiten je bewustzijn om gebeurt, voel je wel de gevolgen.

Veel mensen ervaren chronische stress als gevolg van een verstoorde werking van hun zenuwstelsel. Chronische stress zorgt er voor dat je lichaam anders gaat werken, in verdedigende modus. Wanneer je lichaam moet verdedigen is er geen tijd en ruimte voor herstel en groei. Daarom dat chronische stress na verloop van tijd ook zal leiden tot allerlei symptomen en (chronische) ziektes.

Heel wat psychische “stoornissen” zijn in feite gewoon ontregelingen in het zenuwstelsel. Bessel van der Kolk vertelt in zijn boek “traumasporen” hoe deze ontregeling kan leiden tot steeds weer gekweld worden door onbegrijpelijke angst, gevoelloosheid en onbeheersbare woede. Hij vertelt ook hoe trauma het vermogen om zich te concentreren, zich te herinneren, vertrouwensrelaties aan te gaan en zich thuis te voelen in je eigen lijf negatief beïnvloedt.

BURN-OUT EN TRAUMA
Wat heeft trauma nu te maken met Burn-Out? Waarom wijdt ik een hele blogpost aan deze materie?
Omdat beide elkaar namelijk beïnvloeden.

Wie trauma heeft, reageert anders op stress. Wanneer je een ontregeling hebt in je zenuwstelsel en niet adequaat kan omgaan met de grote en kleine stressors in je leven, ontstaat er chronische stress. Chronische stress put je uit. Burn-out kan het gevolg hiervan zijn.
Dit verklaart ook waarom veel mensen die in burn-out therapie of coaching gaan, op trauma’s stuiten waar ze zich al dan niet van bewust waren. Ze reageren vaak met moedeloosheid “Oh nee, nu moet ik daar ook nog mee omgaan, bovenop mijn burn-out.” Niet wetende dat ze misschien eindelijk de oorzaak gevonden hebben van hun stress-ontregeling en hun burn-out!

Anderzijds is aanhoudende en niet aflatende stress ook trauma voor je lichaam. Het lichaam heeft het gevoel constant overweldigd te zijn, zonder hier iets aan te kunnen veranderen. Chronische stress leidt zo tot trauma.

HERPROGRAMMEREN VAN JE ZENUWSTELSEL
Gelukkig is je zenuwstelsel neuroplastisch. Dat wil zeggen dat het aanpasbaar, veranderbaar is. Het ontwikkelt namelijk op basis van gebruik.

Je kan dus leren om gezonder om te gaan met je stress. Je kan opnieuw leren reguleren naar veiligheid, rust en kalmte. Dat is het mooie nieuws. Trauma is geen levenslange veroordeling tot stress en al de gevolgen hiervan. Werkelijk helen kan. Het is een hele weg. De eerste stap heb je al gezet: bewustwording

Traumatherapie met een therapeut is aangewezen wanneer je zwaar leidt onder je ontregeling. Je kan hiervoor Somatic Experience volgen of EMDR.


MEER WETEN OVER TRAUMA?
Als je meer wil lezen en weten over trauma kan ik je volgende boeken aanraden:
De tijger ontwaakt – Peter Levine
De stem van je lichaam – Peter Levine
Traumasporen – Bessel van der Kolk

MEER WETEN OVER DE WERKING VAN JE ZENUWSTELSEL
Wil je meer weten over de werking van je zenuwstelsel, hoe ontregelingen ontstaan en hoe je je zenuwstelsel weer kan herprogrammeren voor meer regulatie, rust en kalmte? Kom dan eens naar één van mijn vormingsdagen (Polyvagal Theory en de biologie van stress) of workshops (Start to Relax). De workshop Start to Relax kan je ook in 1-op-1 coaching volgen.

Let op: deze vormingsdagen, workshops en coaching is GEEN traumatherapie. Daar ben ik niet voor opgeleid. Ik geef inzichten in de werking van je zenuwstelsel en leer je dat van jezelf samen met mij in kaart brengen. Van hieruit kan je anders gaan beginnen reageren in je dagelijkse leven.

In mijn gratis ebook “Waarom blijf ik zo moe?” maak je ook kennis met de beginselen van de werking van het zenuwstelsel en de rol van de ontregeling in vermoeidheid en uitputting. Je krijgt dit boek gratis wanneer je je inschrijft voor de inspiratiemails.

online cursus stressregulatie bij moeilijke emoties en in moeilijke tijden

Meteen praktisch aan de slag met stressregulatie? Misschien is de online cursus “Stress-regulatie in moeilijke tijden” wel wat jij zoekt. In deze laagdrempelige cursus bied ik je inzicht in de reacties van je zenuwstelsel (die jij ervaart als emoties), wat ze je willen zeggen en wat ze je vragen. Je krijgt lichaamsgerichte oefeningen mee om je stress te reguleren, alsook denkoefeningen, strategieën om angst- en piekergedachten aan te pakken, checklists en stappenplannen. De cursus bevindt zich in de online leeromgeving en bestaat uit een cursusboek, werkboek, video’s met de oefeningen, wallpapers voor je smartphone en links naar extra tips & tools. Meer info vind je hier.

Nog meer tips en ondersteuning? Volg dan zeker de Facebookpagina van Burn-Out Academy en/of wordt lid van het Burn-Out Babbelcafé, onze besloten praatgroep op Facebook. Ook op Instagram en LinkedIn kan je me ook vinden!

Ik ontmoet je graag op één van deze plekken!
Lieve groetjes,
Yvi