Daar zit je dan… opgebrand. Burn-Out. Wat vroeger allemaal moeiteloos lukte, gaat plots niet meer. Burn-Out wordt dan ook vaak ervaren als een confronterende exit uit het leven dat je kende. De energieke jij, die je altijd was, lijkt niet meer te bestaan. Het actieve leven dat je leidde, is ver zoek. Je lichaam roept je een halt toe en je lijkt jezelf niet meer te herkennen. Het voelt aan alsof je alles wat je tot nu toe opgebouwd hebt zomaar plots verliest. Je wil niet liever dan zo snel mogelijk weer de oude zijn.
Er is ook angst. Angst dat dit voortaan je nieuwe leven is. Moe, uitgeteld, prikkelbaar en uiterst gevoelig … Het lijkt alsof het leven langs je heen blijft razen terwijl jij aan de zijlijn staat. Game over.
Maar wees gerust. Je leven is niet over. En dit is ook NIET je nieuwe leven. Je nieuwe leven is nog niet begonnen! Je bevindt je in een soort van ’tussenruimte’ waar het oude reeds verdwenen is maar het nieuwe nog niet zichtbaar is. Ik noem het de ’transit-zone’. De oude reis, het leven dat je kende, is beëindigd. Je lichaam heeft het zelf een halt toe geroepen. En jij ervaart dit nu als een enorm verlies. En om verlies rouwen we. Ook bij Burn-Out. En om te rouwen heb je tijd nodig.
Tijd om te verwerken, de balans op te maken, te inventariseren, dingen een plaats te geven.
Tijd om te voelen, te helen, te dromen en te herstellen. Tijd om weer dichter bij jezelf te komen en je kompas opnieuw bij te stellen.
Tijd om te herbronnen en aan te sterken. Dit is niet iets wat je zomaar even tussendoor doet. Hiervoor moet je bewust tijd maken. Tijd die je doorbrengt in de tussenruimte. Tijd die je nu waarschijnlijk cadeau krijgt bij je Burn-Out.
De transitzone
Christina Rasmussen noemt deze tussentijd de wachtkamer. Een plek waar je kan rouwen om een (groot) verlies, waar je wonden kan likken, aan introspectie kan doen en je leven kan heruitvinden. De plek waar je terechtkomt als je oude leven opgehouden heeft te bestaan en het nieuwe nog niet klaar is om geleefd te worden. En dat is precies wat Burn-Out ook is, een tussenruimte, een wachtkamer, een transitzone. Hoe je je nu voelt en door het leven begeeft, is NIET je nieuwe leven. Dit is niet hoe het voortaan gaat zijn. Dit is niet hoe je vanaf nu verder moet. Dit is niet de eindbestemming. Dit is de transitzone.
Veel mensen met Burn-Out hebben de angst dat het nooit meer beter zal worden. Of dat ze nooit meer zo actief zullen zijn als vroeger. Helaas is het net DIE ANGST die je IN de wachtkamer kan houden. Want hoewel je mooi werk kan verrichten in de transit-zone en je leven weer in eigen handen kan nemen, kan je er ook vast komen te zitten.
Tijd heelt niet alle wonden
Het oude gezegde “Tijd heelt alle wonden” is helaas niet waar. Het verbleekt ze. Het haalt de scherpe kantjes er af. Tijd ‘verzacht’ de wonden en kan ze naar het achterplan laten verhuizen. Maar ook dan blijven ze (o.a. in je onderbewuste) hun invloed uitoefenen op je dagdagelijkse leven. Je kan na verloop van tijd misschien wel terug vreugde ervaren, maar de ongemakkelijke gevoelens van spijt, schuld, woede, angst, of pijn blijven met je meereizen… Je aanpassen aan de getijden en het wegebben van je wonden, is niet hetzelfde als helen. Je leeft dan een ‘aangepast leven’. Je leeft je verhaal in plaats van je authentieke essentie.
Daarom dat ik met dit artikel en deze ‘kijk’ op Burn-Out je angst, paniek of ongeduld een beetje wil wegnemen. Deze fase is tijdelijk. Een relatieve rustpauze voor de volgende etappe in de wonderlijke reis die ‘je leven’ heet. En jij kan zelf kiezen hoe dat leven er voortaan gaat uitzien. Dat alles kan je uitvissen en uitwerken terwijl je je in de transit-zone bevindt. Dus geen paniek, geen haast, geen moeten, geen oordelen, geen verwachtingen….. Gewoon overgeven aan wat is en dan stilletjes, op je eigen tempo aan het werk gaan om je leven weer op te eisen. Om weer eigenaarschap te krijgen en je herintreden te maken in de wereld.
Actief herstel
Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen die actief aan de slag gaan met zichzelf, sneller uit hun burn-out geraken dan degenen die het gewoon uitzitten en vooral op de helende kracht van rust rekenen. Dat actief aan de slag gaan met jezelf, noemt men introspectie of zelfreflectie. In de praktijk wil dit zeggen dat je actief gaat reflecteren over wat er fout liep, wat je nodig hebt om te helen, welke stapjes je kan zetten om weer sterker te worden, enz……. Dit proces draagt er aan bij dat je jezelf beter leert kennen, je sterke kanten meer leert zien, aanpassingen doet aan jezelf of je omgeving en een leven gaat leiden dat meer bij je past. Je herstelt als het ware de verbinding met jezelf.
Het proces van helen draagt er aan bij dat je je Burn-Out niet gaat zien als een mislukking of een soort van falen maar als een wegwijzer naar een sterkere en gezondere versie van jezelf. Jij 2.0. Geen nood als je dit nog niet kan zien. Het is gezond om eerst even de tijd te nemen om boos te zijn, kwaad, verdrietig, enz…….
Maar op een bepaald moment moet je in actie komen in de transit-zone want anders blijf je er wonen. Als je in de transitzone op het vliegveld niet van je stoel komt om aan boord te gaan van je vliegtuig, blijf je in transit. Je moet het uur in de gaten houden, rechtstaan, je naar de juiste gate begeven, gaan aanschuiven, je tickets aanbieden, door de controle, ……. Zo ook in de transitzone van Burn-out. Je moet actief stapjes ondernemen naar je nieuwe leven. Emotioneel, psychisch en fysiek.
Kintsugi: Jezelf weer lijmen als je in honderdduizend stukjes ligt
Een mooie filosofie of metafoor voor het proces van dit helende werk vond ik in de Japanse filosofie van Kintsugi. Kintsugi is een therapeutische metafoor om emotionele wonden te helen. Het idee achter deze filosofie is dat je hersteld en verrijkt wordt door waardevolle levenslessen. Het wordt ook wel de kunst van veerkracht genoemd.
Kintsugi is de Japanse kunst om scherven van gebroken aardewerk weer aan elkaar te lijmen met goud. Dagen of wekenlang is de restaurateur bezig met het reinigen, verzorgen, behandelen, in elkaar puzzelen, versterken, laten schitteren, van de stukken en de breuklijnen …. Zodat er uiteindelijk een nieuw aardewerk ontstaat waarvan de breuklijnen verstevigd zijn en schitteren van het goud.
Kintsugi gaat niet over het gauw, gauw bijeenvegen van de scherven. Het is een proces van geduld. Net zoals het herstel van Burn-Out. Je bent niet zomaar weer de oude. Je zal ook nooit meer de “oude” zijn. Er ligt geen toekomst in het verleden. Het heeft geen zin om te proberen terug te krijgen wat je had, alsof er niets gebeurd is. Die oude manier van zijn en leven, werkte duidelijk niet. Het is veel helender en productiever om te gaan kijken hoe je het in de toekomst graag wil hebben. Hoe je jezelf weer kan lijmen en sterker maken.
Het heropbouwen en herdefiniëren van jezelf vraagt geduld en moed. De moed om kritisch naar jezelf en je leven te kijken en naar de scherven die op dit moment rondom je liggen. Het vraagt moed om je gewoontes, je patronen en je overtuigingen onder de loep te nemen. Het vraagt moed om je innerlijke criticus het zwijgen op te leggen. En het vraagt moed om veranderingen aan te brengen. Het vraagt moed en durf om in de diepte van je littekens te duiken en om van binnenuit te helen.
“Wanneer je er voor kiest een gebroken voorwerp te repareren, erken je niet alleen de waarde die het heeft, maar maak je het ook nog eens waardevoller. Je zegt daarmee eigenlijk: “Ik ben van onschatbare waarde en ik verdien het allerbeste.” Je geeft jezelf een kostbaar cadeau: zelfsrespect.” lees ik in GezondNu. Gun jezelf dus deze transit-zone. Neem ze met twee handen aan! Je bent het waard!
Laten we gaan voor gouden lijmnaden in plaats van pleisters op de wonden te plakken!
Actief werken aan herstel
Ook jij kan beginnen met actief stappen te nemen om te helen. Welke stappen jij op dit moment nodig hebt, weet jij het best. De gemeenschappelijke deler van alles wat je kan ondernemen is dat het acties zijn die jou je kracht doen herwinnen. Acties die jou het gevoel geven dat je er iets aan doet. Dat er beterschap komt. Deze acties kalmeren ook je zenuwstelsel en geven het een gevoel van veiligheid in tegenstelling tot de signalen van gevaar bij de emoties van angst en machteloosheid. Doe dus vooral dingen voor jezelf. Ervaar hoe het is om weer eigenaarschap te hebben over je leven. Als is het maar dat je vanaf nu al elke dag een half uurtje me-time blokkeert voor jezelf. Of jezelf trakteert op een voetenbad met een kop thee en een boek erbij elke avond. Je kan een dagboek bijhouden, een visionboard maken, een actieplan voor je gezondheid maken, je stressreacties leren begrijpen, je triggers leren kennen, ….. Er is heel veel dat je zelf kan doen. Voor andere dingen moet je misschien professionele hulp inschakelen.
In het boek “Kintsugi, de schoonheid van emotionele scherven.” overloopt de auteur Celine Santini de stappen van het Kintsugi proces, vertaald naar bruikbare stappen bij emotionele pijn, trauma, ziekte, enz…. Ze vertelt dit heel helder, gebruikt voorbeelden en wisselt dit af met oefeningen die je kan doen voor zelfreflectie en actie. De stappen zijn: breken, samenvoegen, geduld oefenen, repareren, onthullen en sublimeren.
Meer info over haar boek vind je hier.
Mijn boodschap is vooral dat je Burn-Out niet je nieuwe leven is.En al evenmin iets dat je lijdzaam moet ondergaan. Het is een fase; een overgangsperiode. Een transitzone. Je beslist zelf op welk vliegtuig je hierna stapt. De bestemming creëer je zelf!
Bronnen voor dit artikel:
– gezondnu – december 2018 – “De kunst van het breken – Geef je littekens een gouden randje”
– Christina Rasmussen – How To Reclaim Live After Loss
– Boek: “Kintsugi” – Céline Santini
